Οι
ιστορίες του Αχιλλέα, του Ηρακλή, του Οδυσσέα και όλων των άλλων ηρώων
της ελληνικής μυθολογίας εδώ και αιώνες μαγεύουν και συναρπάζουν τη
φαντασία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Δεν πρέπει να μας φαίνεται
περίεργο, λοιπόν, ότι πολλοί δημιουργοί στράφηκαν στους αρχαίους
ελληνικούς μύθους και θρύλους αναζητώντας την έμπνευση και μετέφεραν τα
κατορθώματα των μεγάλων αυτών ηρώων στον κινηματογράφο.
Από τη γέννηση κιόλας της έβδομης τέχνης
βρίσκουμε ταινίες που αποτελούν μεταφορές μεμονωμένων επεισοδίων που
βασίζονται στα ομηρικά έπη
"L'Île de Calypso: Ulysse et le
géant Polyphème" (1905)
(Ο Οδυσσέας και ο γίγαντας Πολύφημος, 1905),
"Odissea"
(1911)
και "Helena" (1924), για να γνωρίσει μεγάλη άνθηση το είδος στη δεκαετία του 1960, με τις ιταλικές, κυρίως, παραγωγές. Βέβαια, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, η πληθώρα των ταινιών αυτών δεν παραμένουν πιστές και διατηρούν, στην καλύτερη περίπτωση, μια πολύ μικρή σχέση με τους πραγματικούς μύθους, ενώ, στη χειρότερη, αποτελούν απλώς έργα φαντασίας και η μόνη σχέση τους με το μύθο είναι ο τίτλος τους.
Οσον αφορά στα αγαπημένα θέματα με τα οποία έχουν ασχοληθεί οι περισσότεροι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι, θα δούμε ότι τέσσερις βασικοί μύθοι έχουν κεντρίσει περισσότερο το ενδιαφέρον τους. Πρώτος όλων ο Ηρακλής. Ο μύθος του αδάμαστου ημίθεου, με την απεριόριστη δύναμη, έχει το άτυπο ρεκόρ με τις περισσότερες κινηματογραφικές μεταφορές στη μεγάλη οθόνη και, όπως όλοι θυμόμαστε, είχε αποκτήσει και τη δική του τηλεοπτική σειρά, που είχε προβληθεί και στη χώρα μας. Έπειτα ακολουθούν τα δύο διαχρονικά έπη του Ομήρου, η "Ιλιάδα" και η "Οδύσσεια".
Ηρακλής
Το
1958 έκανε την εμφάνισή της στις κινηματογραφικές αίθουσες η πρώτη από
τις 19 συνολικά ταινίες με πρωταγωνιστή τον ημίθεο Ηρακλή και με τίτλο,
απλά, το όνομα του ήρωα: “Hercules” (ιταλικός τίτλος: “Le Fatiche di
Ercole”), σε σκηνοθεσία Pietro Francisci. Η παραγωγή ήταν ιταλική και σε
αρκετά καλά επίπεδα για την εποχή. Στο ρόλο του Ηρακλή βρίσκουμε το
γνωστό πρωταγωνιστή αρκετών επικών υπερπαραγωγών της εποχής, Steeve
Reeves. Η υπόθεση ήταν περισσότερο μία μείξη από διάφορα πρόσωπα και
περιστατικά από την ελληνική μυθολογία παρά μία ιστορία επικεντρωμένη σε
κάποιον ή σε όλους τους μύθους του ημίθεου: ο Ηρακλής καταφθάνει στο
βασίλειο της Ιωλκού, για να εκπαιδεύσει το γιο του βασιλιά Πελία.
Σύντομα, ερωτεύεται την Ιόλη, κόρη του βασιλιά. Πριν όμως καταφέρει να
την κερδίσει, πρέπει να ολοκληρώσει επιτυχώς μια σειρά από σκληρές
δοκιμασίες, κατά τη διάρκεια των οποίων θα βρει έναν σύμμαχο στο πρόσωπο
του Ιάσονα, του νόμιμου διαδόχου του βασιλείου της Ιωλκού, τον οποίο
και θα συνοδέψει στην Αργοναυτική εκστρατεία.
Η
ταινία ήταν αρκετά επιτυχημένη κι έτσι ακολούθησε η συνέχειά της, έναν
χρόνο αργότερα, το 1959, με τίτλο:
“Hercules Unchained” (ιταλικός τίτλος: “Ercole e la regina di Lidia”), υπό τις οδηγίες του ίδιου σκηνοθέτη. Ο Ηρακλής, αφού έχει πλέον παντρευτεί την Ιόλη, κατευθύνεται στη Θήβα ως μέλος μιας διπλωματικής αποστολής. Καθ’ οδόν, πίνει από μια μαγεμένη πηγή και χάνει τη μνήμη του. Περνά το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας στους κήπους της Βασίλισσας Ομφάλιας της Λυδίας. Καθώς ο νεαρός Οδυσσέας τον βοηθά να ανακτήσει τις αναμνήσεις του, πολιτικές εντάσεις ξεσπούν στη Θήβα και θέτουν τη ζωή της Ιόλης σε κίνδυνο και ο ήρωας σπεύδει για να τη σώσει. Οι ταινίες αυτές και οι συνέχειές τους, με πρωταγωνιστή τον ημίθεο, γνώρισαν μεγάλη εμπορική επιτυχία εκείνη την εποχή, όμως, πέρα από τα ονόματα των πρωταγωνιστών, δεν είχαν και μεγάλη σχέση με τις πραγματικές περιπέτειες του Ηρακλή ή ακόμα και του Θησέα και του Ιάσονα, που κάνουν την εμφάνισή τους σε δύο από τις ταινίες.
“Hercules Unchained” (ιταλικός τίτλος: “Ercole e la regina di Lidia”), υπό τις οδηγίες του ίδιου σκηνοθέτη. Ο Ηρακλής, αφού έχει πλέον παντρευτεί την Ιόλη, κατευθύνεται στη Θήβα ως μέλος μιας διπλωματικής αποστολής. Καθ’ οδόν, πίνει από μια μαγεμένη πηγή και χάνει τη μνήμη του. Περνά το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας στους κήπους της Βασίλισσας Ομφάλιας της Λυδίας. Καθώς ο νεαρός Οδυσσέας τον βοηθά να ανακτήσει τις αναμνήσεις του, πολιτικές εντάσεις ξεσπούν στη Θήβα και θέτουν τη ζωή της Ιόλης σε κίνδυνο και ο ήρωας σπεύδει για να τη σώσει. Οι ταινίες αυτές και οι συνέχειές τους, με πρωταγωνιστή τον ημίθεο, γνώρισαν μεγάλη εμπορική επιτυχία εκείνη την εποχή, όμως, πέρα από τα ονόματα των πρωταγωνιστών, δεν είχαν και μεγάλη σχέση με τις πραγματικές περιπέτειες του Ηρακλή ή ακόμα και του Θησέα και του Ιάσονα, που κάνουν την εμφάνισή τους σε δύο από τις ταινίες.
Έπειτα, φτάνουμε στο 1970, όταν προβάλλεται η ταινία “Hercules in New York”, η οποία αντιπροσωπεύει επάξια το είδος των b-movies. Η ταινία αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για έναν ακόμη λόγο, καθώς αποτελεί την αφετηρία της κινηματογραφικής καριέρας του Arnold Schwarzenegger. Από τον τίτλο ακόμα, μπορεί κάποιος να καταλάβει πως το έργο, πέρα από το όνομα του Ηρακλή, δεν έχει την παραμικρή περαιτέρω σχέση με τα μυθικά κατορθώματα του ήρωα. Ο Ηρακλής μετά από πολλούς αιώνες ζωής στον Όλυμπο έχει πλήξει και ζητάει από το Δία να τον στείλει για... διακοπές στη Γη. Η επιθυμία του πραγματοποιείται, αλλά από κάποιο λάθος, μεταφέρεται στη σύγχρονη Νέα Υόρκη. Με τη βοήθεια της κόρης ενός καθηγητή πανεπιστημίου, καταφέρνει να εγκλιματιστεί. Αρχίζει να απολαμβάνει τη ζωή στη Γη και αποφασίζει να μην επιστρέψει στον Όλυμπο, εξαγριώνοντας τον πατέρα του, ο οποίος στέλνει τη Νέμεση για να τον τιμωρήσει.
Τελευταία στάση μας είναι το 1983 και το “Hercules”, με πρωταγωνιστή τον Lou Ferigno, γνωστό από το ρόλο του Hulk στην ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Η ταινία, που ήταν μια αμερικανο-ιταλική παραγωγή, με σκηνοθέτη τον Luigi Cozzi, ακολουθεί την εξής απλή πλοκή: ο Ηρακλής πρέπει να φέρει εις πέρα μια σειρά από άθλους. Όμως, αντίπαλοί του στην ταινία δεν ήταν ο Ερυμάνθιος Κάπρος και οι Στυμφαλίδες Όρνιθες, αλλά μοχθηρά ρομπότ που εκτοξεύουν ακτίνες απ’ τα μάτια τους, καθώς ο ημίθεος ταξιδεύει στο Διάστημα. Πρόκειται για μία από τις χειρότερες ταινίες του είδους, καθώς πέρα από το γεγονός ότι ήταν μια παραγωγή με χαμηλό προϋπολογισμό και η ερμηνεία των ηθοποιών είναι κακή και τα ειδικά εφέ ακόμα χειρότερα. Μάλιστα, το “Ηercules” έχει κερδίσει δύο βραβεία Razzie (τα ιταλικά αντίστοιχα των αμερικανικών Χρυσών Βατόμουρων) για το χειρότερο νέο ηθοποιό (Lou Ferigno) και τη χειρότερη ερμηνεία σε β’ γυναικείο ρόλο (Sybil Danning), ενώ είχε επίσης προταθεί και για τα βραβεία χειρότερης ταινίας και χειρότερου ηθοποιού.
Aργοναυτική Εκστρατεία
Καλύτερη
μεταχείριση από τους σεναριογράφους φαίνεται πως είχε ο μύθος του
Ιάσονα καθώς και οι δύο μεταφορές του μύθου στη μεγάλη και τη μικρή
οθόνη αντίστοιχα, παρέμειναν αρκετά πιστές στην αρχική ιστορία και ήταν
και ποιοτικές παραγωγές.
Η πρώτη ταινία, με τίτλο “Jason and the Argonauts”, βγήκε στις αίθουσες το 1963. Το σχετικά άγνωστο καστ καθοδηγεί ο Don Chaffey, ενώ η υπόθεση δεν έχει σημαντικές αποκλίσεις από το μύθο. Σύμφωνα με την προφητεία, ο Ιάσονας θα ανέβει στο θρόνο της Θεσσαλίας, που όμως έχει σφετεριστεί ο θείος του Πελίας. Όταν ο Ιάσονας τον σώζει από πνιγμό, αυτός του αναθέτει μία σχεδόν ακατόρθωτη αποστολή: να ταξιδεύσει στην Κολχίδα και να φέρει πίσω το Χρυσόμαλλο Δέρας, το οποίο φυλούσε ένας άγρυπνος δράκος. Ο Ιάσονας ετοιμάζει το πλήρωμα, το οποίο αποτελείται από τους σημαντικότερους και μεγαλύτερους ήρωες της Ελλάδας, μεταξύ αυτών και ο Ηρακλής. Το ταξίδι είναι δύσκολο και τους φέρνει αντιμέτωπους με υπερφυσικά όντα, όπως τις άρπυιες, την ύδρα και πολλά άλλα μυθικά πλάσματα. Η ταινία χαρακτηρίζεται από καταιγιστική δράση, είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό και υπήρξε αρκετά μεγάλη εμπορική επιτυχία. Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισαν και τα πρωτοποριακά, για την εποχή, ειδικά εφέ του Ray Harryhausen. Αξίζει να σημειώσουμε πως το soundtrack είχε επιμεληθεί ο Bernard Herrmann, γνωστός από τις συνεργασίες του με τον Alfred Hitchcock.
Το
2000 προβλήθηκε η τηλεταινία “Jason and the Argonauts”, η οποία
προτάθηκε και για δύο βραβεία Emmy, τα οποία τελικά δεν κέρδισε. Στη
θέση του σκηνοθέτη βρίσκουμε τον Nick Willing ενώ το κάστ αποτελείται
από πολλούς και γνωστούς ηθοποιούς, όπως Jason London (Ιάσονας), Frank
Langella, Natasha Henstridge, Derek Jakobi, Olivia Williams, Angus
Macfadyen, Dennis Hopper και Ciaran Hinds.
Η
υπόθεση και πάλι κινείται κοντά στην μυθολογική ιστορία. Ο Ιάσονας,
παιδί ακόμα, βλέπει τον πατέρα του, βασιλιά της Θεσσαλίας να
δολοφονείται από τον θείο του Πελία. Αφού καταφέρνει να ξεφύγει,
επιστρέφει είκοσι χρόνια αργότερα για να διεκδικήσει τον θρόνο. Ο θείος
του, όμως, τον καταδικάζει σε θάνατο και για να γλιτώσει ο Ιάσονας
υπόσχεται να βρει και να του παραδώσει το Χρυσόμαλλο Δέρας. Έτσι, ξεκινά
μαζί με τους αργοναύτες ένα ταξίδι γεμάτο από κακουχίες και κινδύνους.
Πρέπει να επισημάνουμε εδώ πως το τέλος της ταινίας παρεκκλίνει κατά
πολύ απ’ αυτό του μύθου, καθώς ο Ιάσονας παντρεύεται τη Μήδεια και
κυβερνούν ευτυχισμένοι τη Θεσσαλία.
Ιλιάδα και Οδύσσεια
Τα
δύο διαχρονικά έπη του Ομήρου δεν θα μπορούσαν παρά να έχουν μεταφερθεί
και αυτά στη μεγάλη οθόνη. Άλλωστε διαθέτουν σε αφθονία όλα τα
απαραίτητα συστατικά (συγκλονιστικές μάχες, έριδες και πάθη) για μια
υπερπαραγωγή.
Θα χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια και να φτάσουμε στο 2003 για να δούμε μία ακόμα μεταφορά του Τρωικού Πολέμου, στη μικρή οθόνη αυτή τη φορά. Πρόκειται για τη μίνι τηλεοπτική σειρά του σκηνοθέτη John Kent Harrison, με πρωταγωνιστές τους Sienna Guillory (Ωραία Ελένη), Matthew Marsden, Rufus Sewell (Αγαμέμνονα), James Callis, John Rhys-Davies (Πρίαμος) και Stellan Skarsgård (Θησέας). Η σειρά εστιάζει περισσότερο στη ζωή της Ωραίας Ελένης πριν τον πόλεμο και μάλιστα περιέχει αρκετά στοιχεία που μέχρι τότε δεν είχαμε σε άλλες ταινίες.
Μετά τον Τρωικό Πόλεμο, σειρά έχει το έτερο μεγάλο έπος του Ομήρου, η "Οδύσσεια".
Δύο είναι οι πιο σημαντικές ταινίες που έχουν ασχοληθεί με τη δεκαετή περιπλάνηση του Οδυσσέα, μετά την άλωση της Τροίας. Το “Ulisse” του 1955 και η τηλεταινία “The Odyssey” του 1997.
Το “Ulisse” ήταν μια ιταλική παραγωγή, την οποία σκηνοθέτησε ο Mario Camerini και στην οποία συναντάμε πολλά από τα μεγάλα αστέρια της εποχής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Kirk Douglas ως Οδυσσέας και οι Anthony Quinn και Rossana Podestà. Θεωρείται μία από τις πιστότερες μεταφορές του ομηρικού έπους, ενώ και ο Κirk Douglas δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία στο ρόλο του Οδυσσέα.
H
ταινία παρουσιάζει πολλές διαφορές συγκριτικά με το αρχαίο κείμενο,
αλλά οι αλλαγές αυτές έχουν γίνει με αρκετό σεβασμό προς το πρωτότυπο.
Πρόκειται για μια ακριβή παραγωγή και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον πως τα
γυρίσματα έγιναν σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου (Μάλτα, Τουρκία),
όπου, σύμφωνα με τις θεωρίες ορισμένων ερευνητών, ίσως έλαβαν χώρα οι
περιπλανήσεις του μυθικού βασιλιά της Ιθάκης.
ΠερσέαςΤο “Clash Of The Titans” (Τιτανομαχία) είναι η μοναδική μεταφορά του μύθου του Περσέα στη μεγάλη οθόνη. Γυρισμένο το 1981 από τον Desmond Davis και με τα ονόματα των sir Laurence Olivier, Maggie Smith, Ursula Andress και Harry Hamlin να ξεχωρίζουν ανάμεσα στα άλλα, το “Clash Of The Titans” τα πήγε πολύ καλά εισπρακτικά και πλέον θεωρείται ένας από τους κλασικότερους τίτλους του είδους του.
Αν
συγκριθεί με τις κινηματογραφικές παραγωγές που είδαμε παραπάνω, το
σενάριο της ταινίας δεν παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις σε σχέση με το
μύθο: ο Περσέας πρέπει να περάσει μια σειρά από δοκιμασίες για να
καταφέρει να σώσει την αγαπημένη του Ανδρομέδα. Εμπόδιο στο δρόμο του θα
σταθούν ένα θαλάσσιο τέρας, η Μέδουσα και ο Calibos, ο γιος της
Θέτιδας, αλλά ο ήρωας θα καταφέρει να τους υπερνικήσει με τη βοήθεια των
θεών.
Το “Clash of the Titans” έχει
μείνει στη μνήμη και για τα καταπληκτικά εφέ, που είχε επιμεληθεί πάλι ο
Ray Harryhausen, ένας άνθρωπος μύθος της βιομηχανίας του
κινηματογράφου, ο οποίος μετά από αυτήν την ταινία αποσύρθηκε από την
ενεργό δράση.
Το remake της ταινίας, που είναι, όμως, πιο ρεαλιστικό και πιο σκοτεινό βγήκε στις αίθουσες το 2010 απο τον σκηνοθέτη Louis Leterrier και με πρωταγωνιστή στον ρόλο του Περσέα τον Sam Worthington
Το remake της ταινίας, που είναι, όμως, πιο ρεαλιστικό και πιο σκοτεινό βγήκε στις αίθουσες το 2010 απο τον σκηνοθέτη Louis Leterrier και με πρωταγωνιστή στον ρόλο του Περσέα τον Sam Worthington
Μέγας Αλέξανδρος
Η ιστορία του μεγαλύτερου στρατηγού, κατακτητή και Έλληνα, ο οποίος σε ηλικία μόλις 25 χρονών είχε κατακτήσει το 90% του τότε γνωστού κόσμου δεν θα μπορούσε να λείπει από την Μεγάλη οθόνη με χαρακτηριστική την ταινια του Ολιβερ Στόουν το 2004
Alexander - Μέγας Αλέξανδρος (2004 )
Σκηνοθεσία: Oliver Stone
Παίζουν: Colin Farrell, Angelina Jolie, Val Kilmer, Anthony Hopkins, Jared Leto
Η μάχη των Θερμοπυλών
Η ιστορία του βασιλιά της αρχαίας Σπάρτης Λεωνίδα που οδήγησε 300 Σπαρτιάτες σε μάχη απέναντι στον Πέρση «θεό-βασιλιά» Ξέρξη και του στρατού του αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον σκηνοθέτη Ζακ Σνάιντερ ο οποιος βασισμένος στο ομώνυμο κόμικ του Φρανκ Μίλλερ έφερε στην μεγάλη οθόνη με το όνομα 300 το 2007 μια ταινία που από πολλούς αποτέλεσε πρωτότυπο επίτευγμα
"300" (2006)
Σκηνοθεσία: Zack Snyder
Παίζουν: Gerard Butler, Lena Headey, Dominic West , David Wenham , Vincent Regan, Michael Fassbender
Επίλογος
Ο
πλούτος των ιστοριών της ελληνικής μυθολογίας είναι τόσο μεγάλος, που
είναι σίγουρο ότι θα συνεχίσει να αποτελεί την πρώτη ύλη για την
κινηματογραφική βιομηχανία για πολλά χρόνια ακόμα.
πηγη κειμένων www.pulp.gr
επιμέλεια (φωτογραφίες και video) : Redpeel blogspot